Шинэ оны мэндийг хүргэе

Улиран одож буй хуучин он танд
Ухаарал баяслыг хайрлаж
Угтан авч буй шинэ он танд
Урам зориг, амжилт бүтээл, аз жаргалын дээдийг бэлэглэг.
Шинэ оны мэндийг хүргэе!

Дэрмээ - Энэ бүхэн жаргал

2012 оны "Мөнгөн үдэш" шинэ жилийн хүндэтгэлийн цэнгүүнд зориулан бүтээв. Ховд аймгийн 10 жилийн сургуулиудыг 1995 онд төгссөн төгсөгчид санаачлан энэхүү дууг бүтээлээ.

Үгийг Ховд аймгийн 1995 оны төгсөгч, яруу найрагч М.Отгонбаяр,
аяийг Хурд хамтлагийн Д.Отгонбаяр,
дуучин Чоно хамтлагийн Д.Дэрмээ болон дуучин Г.Гэрэлзаяа, Т.Сэлэнгэ.

Намар намрын шvлгvvд

Намар намрын шvлгvvд   
Алсын цуурай усанд унахад
Амраг шувууд ганганана
Амраг шувууд ганганахад
Хавийн уулнаа цас унамуй...

***

Намрын тэнгэр хєх vvлсээр бороошино
Навчсийн хэлбэрт уруулыг чинь бодно
Хэтэрхий хvйтэн биш бол энэ борооны дараа
Хэнз гоё цэцгvvд урган ганхана даа...

Yvлсээр наадах бvрхэгхэн энэ тэнгэр
Yзэгдэх холын барааг халхална
Тэр урган ганхах хэнз цэцэгсийн тєлєє
Энэ бvтэн намар хангалттай гэж vv...

2012/08/31

***

Намрын vнэр vл мэдэгхэн наашлахуй
Насны шувуу нисэн одно
Тэнгэр даган урсах vvлсийн бэлхvvсийг
Тэврээд авмаар хvсэл тєрнє...

Халуун уулын мєнгєн асарт
Хаш чулуун хундага єргєнє
Хувь заяаны дvрлэн нvдийг
Хуурах хэрэггvйг хэнд хэлнэ...

Гол даган урсах нулимс мэт анд минь
Гал цацан дэврэх шингэн цусаа
Чиний тєлєє асгаруулж явсан гэж бодоход
Миний сэтгэл ханана гэж vv...
2012/08/21
Уулсаа бодохоор
Цагийн буданд зvрхний нулимс унахаар
Цайран харагдах сэтгэлийн хєлєг живэхээр
Баруун Хєх давынхаа гэрэлт энгэрийг бодохоор
Байж ядсан сэтгэл санаа минь амармуй...

Орчлонгийн олон уулсаас онцолж тоссон энгэр минь
Омогт залуу насны оноо алдааны дэнс минь
Зуур хорвоод vvрд чамайгаа vлдээгээд
Зул хонгор насаа овоон дээр чинь орхино оо...

Бадран мандсан євгєдийн минь чулуу
Баруун оргилд чинь одоо ч гэсэн бий
Баримжаа алдан тєєрч хорвоод би ирээд
Бахдал баяраар дvvрэн харьж буцахдаа уйдахгvй...

Сэрvvн дэнжийн чинь буурь одоо ч сэтгэлд тод
Сэрж мандах нар чинь алтаар илбэх нь ч гоё
Агуу оргил чинь доргитол чоно улих ч сайхан
Аавын минь сэтгэл чамд минь шингэсэн билээ...

Yй цагийн шуургатай єрсєн гарах уул минь
Yнэрийг чинь мэдрээд євс цэцэгсийг чинь сананам би
Yзэгдээд єнгєрєх хорвоо юм бvхэн хоосон
Yнэндээ Хєх дав минь чи л намайгаа ойлгох юм ...

Тэнгэр газрын завсар шvлэг бичиж амьдарнам
Тэрлэг дээлэн дотроо ганцаараа уйлж амьдарнам
Тэртээд одсон єдрvvдэд гал мэт бадамлах
Тэвэрт ойрхон Хєх даваан сананам за...

2012/09/11

***

Саран бас намар бодолд минь ойрхон юм
Салхины ариун сэвшээ ууланд минь ойрхон юм
Сайхан нvдэн охин сэтгэлд минь ойрхон юм
Сар жилvvдийн гэгээ ч тvvнд минь ойрхон юм

Yvрийн бvvвэй саран гануун дээр суудаг
Yдшийн хонгор салхин санаанд минь буудаг
Yзэсгэлэн гоо охин зvрхэнд минь оршдог
Yзэгдээд єнгєрєх хорвоо ч vргэлж минийх байдаг

Дуулан хайлан суумаар цаг зєнгийн намар
Дурсан бодон баймаар цагаан бvгээн гэгээ
Алсын ууланд минь галуудын дуун цахиртахаар
Ахуй орчлонгийн буйдад цасны сэрvvн орно...
2012/09/11

***

Ай намар минь, намар минь
Алтан бэхэнд дvрсэн уулсын минь гунигаа
Алиа дууны аялга болоод салхины исгэрээ
Алсаас ирэн сэтгэл хєглєх нь юуных вэ

Бодлын хол ойр орон зайн хэмжээ vгvй
Борхон зvрхэнд хайр бийг мартаж болохгvй
Бага vдийн хэрд уулын нар тунгалагших мэт
Барьж дийлэхгvй хайраа би хэндээ єгнєм бэ...

2012/08/23

***

Сэтгэл сэнсрэм нємгєн шєнийн тал
Сэрvvн саран нvцгэн гэрэлтмvv
Салхины урсгалыг мэдрэн суухуй дор
Сац нэгэн бодол гэгээ татуулна...

Сэрэг борог талын шєнєєр
Хариг уулсын шивнээг мэдрэхvй
Сэрж босоод галт шувуу нисэх мэт
Сэмээрхэн од харвах нь дуулдана...

2012/10/08

***

Нуурын хєвєєнд хєл нvцгэн хэвтэхvй
Нуугдсан салхи сэтгэлийн гижиг хvргэнэ
Нууцхан амрагаа санаад жаргалд ойртохуй
Нулимс бороо хоёрын ялгал vгvй дээ

Зовлон жаргал гэдэг нэгэн зvйл
Зоос мєнгєний тєлєє амьдралаа vрээд яанам
Сайн сархадын гал зvрхийг минь шатаахуй
Сайхан амрагаа санамааргvй л байнам...

Эртээдийн болор жvнзний хэлтэрхий
Эр зvрхэнд минь нэгэн шарх vлдээлээ
Энэчлэн шарх сорвиний оронд
Энхрий амрагийн дуу бичнэ дээ...
2012/10/08

***

Тэнгэрийн одод ганганан vvр цайх цагаар
Тэнэмэл онгод ирж намайг сэрээхээр
Хорвоог бодож элдэв зvйлийг сэтгэж
Хоосон цаг vрэлгvй шvлгээ л бичмээр байдаг аа,

Уул нутгийн оройгоор vvлс бургих vеэр
Удмын сахиус ирж намайг бvvвэйлэхээр
Орчлонг бодож чиний тєлєє шаналалгvй
Он цагтай уралдан шvлэг л тэрлэмээр байдаг аа,

Хаа холын нарны наана навчис исгэрэх цагаар
Хаадын сvнс ирж намайг дуудахаар
Хат суусан сэтгэлээр хайраа бодолгvй
Халуун амьсгалт шvлгээ л урламаар байдаг аа,

Зvvн уулын зvр гур эрхлэх агшинаар
Зvдэрсэн онгод ирж намайг хайрлахаар
Зvдэг хатуу орчлонгоос ангижран байж
Зvрхээрээ мэдэрсэн шvлгээ л хаймаар байдаг аа...

2012/10/08

                           Намрын гэгээрэл
Уулын голын нємгєн загасны уруул
Усны мєс хєхєж нимгэн цантахуй
Бадар уулын дээгvvр гэгээ татаж
Бараан шєнийг хєєж єглєє ирнэм

Ирсэн єглєє уснаа суухгvй ичингvйрээд
Илбэн буух салхин тvvнийг хєєхvй
Єнчин ятуу ян хаднаас vсрэн бууж
Єєрєє ч мэдэлгvй цаг хугацааг сэрээнэм

Сэрсэн цаг хугацаа миний цээжинд
Сэрж мартагдсан тэрхэн єдрийг сануулахуй
Будант уулнаа намрын боронго vлээж
Булаг шандны ус гэсэхээргvй хєлднєм...

Хєлдсєн горхи голоороо хар нvдэн
Холдож одсон залуу насаа бодохуй
Хєдєєгийн уулнаа цагаан сор сууж
Хонгор говь тэртээ алсад шаргалтана...

2012/10/08

Эрхэм анд П.Баатарчулуундаа
Хариг цагаар євс гэрэлтэж шєнє ирнэ
Хаяахан салхин сэнсрээд огторгуйг орооно
Хавийн уул толгод хvvхдийн дуу шиг цангинана
Ханатал амьсгалаад хорвоод хоргодох нартай даснам...

Харгин дэргэх голын ус мэлмэрэн vvр цайна
Халуун зєєлєн улирал цаг хугацаанд уусан орно
Халиуран найгах тариан тvрvv алтран солонгорно
Харлаг гануун дээр vvрэглэх сартай нєхцнєм...

Хатан зvрх уяран хайлаад намар ирнэ
Хаанаас ч юм даллах эх нутгаа тэмцэнэ
Хангал залуу насаа цаг хугацаанд зvvж алдана
Хаадын нутагт алтан жолоогоо єргєж одтой ханьснам...

Хараагийн vзэсгэлэнт хєндийд шувуу ниснэ
Хацар нvvр илбэн балчир салхис наадна
Хайлсан дуу шvлэг болж намартаа цуг vvрд vлдэнэ
Хас сарны зvгээс цагаан цас хаялж, Монголдоо л амьдарнам...

Хамгийн сайхан цаг сэтгэлийг минь дуудан сэрээнэ
Хаш чулуу талстлах мэт хорвоо тунгалагшина
Хажуугийн уулнаа цэцэг ойчих нь сонсогдоно
Хаяа хязгааргvй орон зайд орчлонтой оршном...
2012/10/15

***

Бодлын мєнгєн шугуйд
Бороо орно
Болор тунгалаг хорвоогийн
Саран тормойно

Явуул замаар алсад одохуйд
Онгод ирнэ
Яруухан гэгээн орчлонгийн
Одод очтоно

Хээр хєдєє аялан байхуйд
Элдэв бодол эргэлдэнэ
Хэрхэн амьдарч ирсэн минь
Эргэлзээ тєрvvлнэ...
2012/11/12
Миний Ховд тийшээ      
Миний Ховд тийшээ ижий минь хvvгээ санаад
Миний Ховд тийшээ илбийн эгшиг цуурдаад
Миний Ховд тийшээ алсын аянга гялбаад
Миний Ховд тийшээ алсаас намайг даллаад

Миний Ховд тийшээ намрын аяз урсаад
Миний Ховд тийшээ нарны гал буураад
Миний Ховд тийшээ уулсын єнгє алтраад
Миний Ховд тийшээ усны шувууд цєєрєєд

Миний Ховд тийшээ шийгуа бємбєрч єнхєрєєд
Миний Ховд тийшээ шил толь ус харлаад
Миний Ховд тийшээ охидын шилбэ борлоод
Миний Ховд тийшээ оддын гэрэл бvдгэрээд

Миний Ховд тийшээ Хатан Хар ус цалгиад
Миний Ховд тийшээ харахуйн vзэсгэлэн бvрдээд
Миний Ховд тийшээ халхийн талаас шаргалтаад
Миний Ховд тийшээ хайрлахуйн агаар vлээгээд

Миний Ховд тийшээ Тунгалаг Буянт тунараад
Миний Ховд тийшээ туулсан зам минь тодроод
Миний Ховд тийшээ хvмvvний сэтгэл хоргодоод
Миний Ховд тийшээ хvслийн далай цалгиад

Миний Ховд тийшээ Хєх сэрхийн нуруу дvнхийгээд
Миний Ховд тийшээ хайрт аав минь санагдаад
Миний Ховд тийшээ хан уулсын салхи исгэрээд
Миний Ховд тийшээ халуун зvрхийг минь сороод

Миний Ховд тийшээ амрагийн дуу уянгалаад
Миний Ховд тийшээ алтан євс гэрэлтээд
Миний Ховд тийшээ айл айлууд нvvгээд
Миний Ховд тийшээ амар амгалан айлсаад

Миний Ховд тийшээ зул шаргал намар болж байгаа
Миний Ховд тийшээ зургийн алтан намар болж байгаа
Миний Ховд тийшээ зуунаас ч урт намар болж байгаа
Миний Ховд тийшээ зуурхан боловч очоод л ирэх сэн...

2012/09/18
            Намартай нєхцєхvй
Тvмэн агт тоос татуулан одов гэлтэй
Тэнгэрийн vvлс єндєлзєн боссон
Намар єнгєт уул нутгийн тийшээ
Наран тоорогтон сэтгэлийн эгшиг дэрвэнэ

Алтан мєнгєн євс салхи зvсэн найгасан
Аглагийн тэртээ vгээр хэлшгvй уйтгарт
Ай би жаахан ижийгээ санахуй
Агаарт тунарах намрын тоостой нийцнэ

Холын уулын салаа хавцалд зvvгдсэн
Хоо модод навчаа vгvйлэн сэнсэрээд
Суун тусан ижийгээ л бодохуй
Сул салхис хvний нулимсаар дvvрэн

Ахуй байдлын хєг баруун аялгаа санав уу
Алаг хонгор намрын єнгєнд автав уу
Ээ би бичгэн ижийгээ vгvйлэхvй
Энэ л намрын энэлэнт нvд болмуй...

Одох шувуудын орон зай эзгvй
Омогт хаадын олбог суудал эзгvй
Хол нутагт миний уулс эзгvй
Хоосны дундаас ижий минь л тодорно...

Бээрсэн навчис модондоо эзгvй
Бээрийн алсад тэнгэрийн зул эзгvй
Бэл бал ар хєвч эзгvй
Бэрх замд ижий минь л торойно...

Єрvvн асганы зvлдэн хєх уулаа
Єнєє миний гэнээргэн сэтгэл
Хvсэл бодлын мєнгєн товшуур минь
Хvмvний зvрхний хаа нэгтээ донхийнэ vv...
2012/10/23

Эрхэм дүү Ч.Заяа-даа

                          

Орчлонгийн саран түгээмэл гийсэн хангай нутаг
Одод тоолон ургасан өнгийн цэцгийн орон гэнэ
Оройн дээд бурхан зүгт ухааны хэт барилдсан
Олон мэргэд уран гартнуудын өлгий нутаг гэнэ

Арын сайхан хангайн Жаргалант тийшээ
Миний сайхан дүүгийн төрсөн нутаг гэнэ
Авьяас билэг төгөлдөр гайхамшигт хүмүүсийн
Мянган жилээр суусан тийм л газар гэнэ

Зам холын аянд нөхөрлөж нэгэн явлаа
Залаа мянган уулсынхаа гэрлийг хамт харлаа
Залуу насны дуугаа дуулж нэгэн үзлээ
Зангаа хувиргаж үзээгүй дүү чамайгаа танилаа

Хол ойрын бодолд уулын солонго гийнэм
Хонгор дүүгийн хүсэл бүхэн биелэх болтугай
Жаргалтайн дэлгэр сарын тунгалаг энэ өдөр
Заяа дүүдээ шүлэг нэгийг тэрлэнэм...

Ерөөл ерөөлийн дээдийг та нартаа билэгдье
Ертөнц дүүрэн хүсэл тань биелэх болтугай
Жаргал жаргалын дээдийг та нартаа билэгдье
Жаргалтай жаран жарныг үдэх болтугай...

2012/09/03

 

Уулсаа бодохоор

Цагийн буданд зүрхний нулимс унахаар
Цайран харагдах сэтгэлийн хөлөг живэхээр
Баруун Хөх давынхаа гэрэлт энгэрийг бодохоор
Байж ядсан сэтгэл санаа минь амармуй...

Орчлонгийн олон уулсаас онцолж тоссон энгэр минь
Омогт залуу насны оноо алдааны дэнс минь
Зуур хорвоод үүрд чамайгаа үлдээгээд
Зул хонгор насаа овоон дээр чинь орхино оо...

Бадран мандсан өвгөдийн минь чулуу
Баруун оргилд чинь одоо ч гэсэн бий
Баримжаа алдан төөрч хорвоод би ирээд
Бахдал баяраар дүүрэн харьж буцахдаа уйдахгүй...

Сэрүүн дэнжийн чинь буурь одоо ч сэтгэлд тод
Сэрж мандах нар чинь алтаар илбэх нь ч гоё
Агуу оргил чинь доргитол чоно улих ч сайхан
Аавын минь сэтгэл чамд минь шингэсэн билээ...

Үй цагийн шуургатай өрсөн гарах уул минь
Үнэрийг чинь мэдрээд өвс цэцэгсийг чинь сананам би
Үзэгдээд өнгөрөх хорвоо юм бүхэн хоосон
Үнэндээ Хөх дав минь чи л намайгаа ойлгох юм ...

Тэнгэр газрын завсар шүлэг бичиж амьдарнам
Тэрлэг дээлэн дотроо ганцаараа уйлж амьдарнам
Тэртээд одсон өдрүүдэд гал мэт бадамлах
Тэвэрт ойрхон Хөх даваан сананам за...

2012/09/11

Намрын хэдэн шүлэгс

 

***

Ай намар минь, намар минь
Алтан бэхэнд дүрсэн уулсын минь гунигаа
Алиа дууны аялга болоод салхины исгэрээ
Алсаас ирэн сэтгэл хөглөх нь юуных вэ

Бодлын хол ойр орон зайн хэмжээ үгүй
Богширгон зүрхэнд хайр бийг мартаж болохгүй
Бага үдийн хэрд уулын нар тунгалагших мэт
Барьж дийлэхгүй хайрандаа би туяарнам...

2012/08/23

***

Намрын тэнгэр хөх үүлсээр бороошино
Навчсийн хэлбэрт уруулыг чинь бодно
Хэтэрхий хүйтэн биш бол энэ борооны дараа
Хэнз гоё цэцгүүд урган ганхана даа...

Үүлсээр наадах бүрхэгхэн энэ тэнгэр
Үзэгдэх холын барааг халхална
Тэр урган ганхах хэнз цэцэгсийн төлөө
Энэ бүтэн намар хангалттай гэж үү...

2012/08/31

***

Зүүдэн манан дунд төрсөн нутаг минь байдаг
Зүс гоо бүсгүй зүрхийг минь эзэгнэдэг
Зүггүй хонгор инээднийх нь үзүүрт хоргодож
Зүйлийн хорвоод би уусдаг аа ...

Орой намрын үзүүрт уулс минь байдаг
Онцын хөөрхөн бүсгүй сэтгэлийг минь дүүргэдэг
Охин нандин түүний харцных нь гэгээнд хоргодож
Орчлонгийн  гунигийг мартмаар болдог оо...

Зүүдэн манан зун намартаа татсаар ахуйд
Зүлэгт усныхаа эхийг санасаар л байнам...
Зүйрлэшгүй хөөрхөн бүсгүй сэтгэл гижигдсэээр ахуйд
Зүрх минь хайраар цохилсоор л байнам...

2012/09/03

***

Саран бас намар бодолд минь ойрхон юм
Салхины ариун сэвшээ ууланд минь ойрхон юм
Сайхан нүдэн охин сэтгэлд минь ойрхон юм
Сар жилүүдийн гэгээ ч түүнд минь ойрхон юм

Үүрийн бүүвэй саран гануун дээр суудаг
Үдшийн хонгор салхин санаанд минь буудаг
Үзэсгэлэн гоо охин зүрхэнд минь оршдог
Үзэгдээд өнгөрөх хорвоо ч үргэлж минийх байдаг

Дуулан хайлан суумаар цаг зөнгийн намар
Дурсан бодон баймаар цагаан бүгээн гэгээ
Алсын ууланд минь галуудын дуун цахиртахаар
Ахуй орчлонгийн буйдад цасны сэрүүн орно...

2012/09/11